İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İşletme Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Adnan Veysel Ertemel’in yürütücülüğünü üstlendiği Avrupa Birliği destekli TECHWELL Projesi kapsamında gerçekleştirilen araştırma, ergenlerin dijital teknoloji kullanım alışkanlıklarına dair önemli veriler ortaya koydu. Türkiye, İtalya ve Fransa'da gerçekleştirilen saha araştırmasında yaklaşık 1.000 ergen, 400 öğretmen ve 400 ebeveynle görüşülerek, dijital davranış biçimleri, kullanım sıklığı, ebeveyn gözetimi ve dijital bağımlılık riskleri değerlendirildi.

Araştırma sonuçlarına göre ergenlerin büyük çoğunluğu teknolojiyi ebeveyn kontrolü olmadan kullanıyor. Gençlerin yüzde 91’inin akıllı telefon ve benzeri teknolojik araçlara serbest erişimi bulunuyor. Özellikle sosyal medya ve mobil oyunlar gibi yüksek etkileşimli dijital platformlara yoğun yönelim olduğu gözlemlendi. Elde edilen veriler, ergenlerin yüzde 82’sinde problemli teknoloji kullanımı bulunduğunu, yüzde 20 ila 21’lik bir grubun ise bağımlılık düzeyinde risk taşıdığını gösteriyor. Bu bulgular, dijital platformların genç bireylerin davranışsal gelişimi üzerindeki etkisinin ne denli ciddi olduğunu ortaya koymaktadır.

Araştırma ayrıca dijital bağımlılıkta yaş faktörünün de önemli bir değişken olduğunu ortaya çıkardı. Akıllı telefona 10 yaşından önce başlayan bireylerin, 13 yaş ve sonrasında başlayanlara kıyasla yaklaşık iki kat daha yüksek oranda bağımlılık riski taşıdığı tespit edildi. Dijital teknolojilere erken yaşta başlayan çocukların, özellikle sosyal ilişkilerde gerileme, akademik başarıda düşüş ve ekran başında geçirilen sürede kontrol kaybı gibi belirtiler gösterdiği ifade edildi.

Cinsiyete dayalı analizlerde ise dikkat çekici farklılıklar gözlemlendi. Kız öğrencilerde sosyal medya uygulamalarıyla ilişkili sorunlar daha sık görülürken, erkek öğrencilerde dijital oyunlarla ilişkili bağımlılık eğilimleri öne çıktı. Ayrıca kız öğrencilerde, gelişmeleri kaçırma korkusu olarak bilinen FOMO (Fear of Missing Out) duygusunun daha yaygın olduğu saptandı. Genç bireylerin yaklaşık yarısı cep telefonlarını günde onlarca kez kontrol ettiklerini belirtirken, çoğu öğrenci ekran başında geçirdikleri süreyi yönetmekte güçlük yaşadığını ifade etti.

Doç. Dr. Adnan Veysel Ertemel, araştırmanın temelinde dijital platformların kullanıcıları ekran başında tutmak üzere bilinçli olarak tasarladığı “kanca” stratejilerinin yer aldığını vurguladı. Bu stratejilerin, özellikle gelişim çağındaki bireylerde teknolojiye olan bağımlılığı artırdığını ve bağımlılık döngüsünü pekiştirdiğini belirtti. Ertemel, 2016 yılında yayımladığı “Dijital Çağda İllüzyonel Pazarlama” başlıklı kitabında bu konulara teorik düzeyde değindiğini, bu araştırmayla birlikte veriye dayalı bulgularla da konuyu desteklediklerini ifade etti. Ayrıca 2019–2020 yılları arasında İstanbul’da yaklaşık 2.000 öğrenciye verilen dijital farkındalık eğitimlerinin bu araştırmanın altyapısını oluşturduğunu dile getirdi.

TECHWELL Projesi, İTÜ'nün koordinatörlüğünde yürütülmekte olup İstanbul Valiliği, Padova Üniversitesi (İtalya), UPEC Üniversitesi (Fransa) ve diğer paydaş kurumların katılımıyla sürdürülmektedir. Projenin amacı, dijital teknolojilerin genç bireyler üzerindeki etkilerini anlamak, riskli kullanım davranışlarını önlemek ve gençleri daha sağlıklı dijital alışkanlıklara yönlendirmektir. Proje kapsamında geliştirilen eğitim içerikleri ve rehber materyaller, önümüzdeki dönemde kamuoyuyla paylaşılacaktır.

İstanbul Teknik Üniversitesi olarak öğretim üyemiz Doç. Dr. Adnan Veysel Ertemel’i, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde toplumsal fayda sağlayan bu değerli çalışmasından dolayı tebrik eder; akademik başarılarının artarak devam etmesini dileriz.